Bourgogne zit op z’n tandvlees

De nacht van 26 april 2016 gaan de wijnbouwers van Chablis tot de Beaune niet snel vergeten.

Temperaturen van -5°C hebben toen de oogst zo goed als in zijn totaliteit vernield. “Ik herinner mij de helse stilte” vertelt Juliette Chenu, wijnbouwster in Savigny-les-Beaune “geen briesje wind om de koude weg te blazen en geen enkel levend wezen die zich liet zien” Het resultaat waren bevroren jonge knoppen. Bovendien maakte de ochtendzon de schade helemaal compleet door het vergrootglas effect waardoor de bourgons gewoon zwart blakerden.

Veel Bourgognes 2016 gaan we dus niet drinken de volgende jaren, al is het weinige dat niet bevroor wel van mooie kwaliteit.

Onmeetbare gevolgen

De gevolgen van deze catastrofe zijn een onmeetbaar financieel verlies. Neem daarbij in het achterhoofd de magere oogsten van 2013 en 2014 waarbij hagelvlagen vaak 1/3 tot de helft van vele wijngaarden vernielde. Door deze opeenvolging van schade zitten de wijnbouwers ver op hun tandvlees! De meeste kelders zijn simpel weg leeg ! Il n’y a rien ou pas grand chose à vendre”. Wijnbouwers die normaal gezien de wijnen na 1 jaar opvoeding nog één tot twee jaar op fles in de kelder laten rijpen alvorens op de markt te brengen, hebben door financiële overmacht hun reserves verkocht. Verzekeringen zijn duur en bovendien baseren de verzekeraars zich op het gemiddelde volume van de laatste 5 jaar wat in dit geval ronduit mager is. Ze gaan er zelfs niet van uit om het volume van een normaal doorsnee rendement te verzekeren met als gevolg dat vele wijnbouwers geen verzekering hadden. Een opeenvolging van hageljaren bracht hen al in de moeilijkheden waardoor investeren in een verzekering geld was die ze voor andere dingen nodig hadden om te blijven functioneren.

40% van de Bio/Biodynamie wijnbouwers hebben de natuurlijke wijnbouw opgegeven uit schrik om de 20% resterende wijn ook nog te verliezen aan ziektes tijdens de rijping en terecht, in vele gevallen hebben de echte puristen eenvoudigweg nul oogst in 2016.

Gelukkig was de hagel in 2015 beperkt en was het een warm jaar zonder droogte. Alles wat ik heb kunnen proeven van deze uitzonderlijke jaargang is mooi rijp tot in de meest noordelijke Bourgogne wijngaarden van Irancy en de Yonne. Een jaar met concentratie, sappige wijnen zonder in te boeten aan zuren want een hittegolf is uitgebleven. Het was een mooie warme zomer met genoeg regen, goed voor een gezonde oogst.

Voordeel

Je zou kunnen denken dat er geen voordelen kunnen zijn aan een dergelijke schaarste maar de ene zijn dood is de andere zijn brood. Het moeilijkste als starter of als groeiend wijnbedrijf zijn percelen wijnland kunnen kopen, zelfs al heb je er de centen voor. Door deze crisis zijn er wijnbouwers die noodgedwongen enkele percelen of hun hele domein moeten verkopen, wat het eigendomslandschap drastisch aan het veranderen is. In normale omstandigheden worden er zelden percelen verkocht.

Een ander voordeel in mijn ogen is dat de wijnbouwers hebben moeten besparen en dat vooral op de aankoop van nieuwe eik. Er was trouwens ook geen wijn om die vaten te vullen maar ook voor de volgende oogst is de inzet van nieuwe vaten geminimaliseerd.

“All hands on deck” to save 2017

Met de catastrofe in het achterhoofd van 2016 kunnen de wijnbouwers van de Bourgogne zich geen nieuwe ramp meer veroorloven, maar eind april en begin mei dit jaar was het weer zover. De weersvoorspellingen kondigden opnieuw nachtvorst aan. Er zijn wel enkele trucjes om bevriezing tegen te gaan en dat zijn onder andere verstuiving van water over de knoppen waardoor een iglo-effect bij nachtvorst de knoppendoor een dunne laag ijs beschermt. Voor deze techniek heb je een nabijgelegen vijver of kanaal nodig en leidingen met pompen, iets wat ze wel hebben in Chablis (waar ze gewoon zijn om te vechten tegen voorjaarsvorst) maar ze in de “Côte d’Or” niet op voorzien zijn. Een andere techniek zijn dikke kaarsen of kacheltjes op stookolie die om de 3 meter tussen de ranken zijn neergezet om toch die enkele graden te winnen wat het verschil kan maken tussen het kapotvriezen of niet. Een zeer dure ingreep zonder garantie op succes. Jammer genoeg is er maar één fabrikant van die potten in heel Frankrijk en zijn niet enkel wijnbouwers afnemers. Tafel fruittelers hebben ook oogsten te beschermen, de vraag is dus groter dan het aanbod en alles op hetzelfde moment waardoor velen geen kaarsen hebben kunnen bemachtigen voor de problematieke weersomstandigheden. Er zat dus niet veel anders op dan bussels stro in de fik te steken wat de voorbije weken voor een spectaculair zicht zorgde maar ook voor een smoggordijn in heel de noordelijke Bourgogne. Het initiatief startte in “Savigny-Les-Beaune” en zo goed als alle andere wijnbouwverenigingen namen de techniek over.

Een smoggordijn zorgde niet alleen voor enkele verkeersproblemen maar kon vooral voorkomen dat de opkomende zon opnieuw als een vergrootglas de knoppen kon verbranden . Er heerste een enorme solidariteit tussen de wijnbouwers en de dorpelingen en iedereen heeft zijn nachtrust gelaten om de oogst te redden. Zelfs de afwezigen die voor de paasvakantie waren vertrokken hebben hun wijngaarden terug gevonden met de as van verbrand stro. Een mooi moment van solidariteit volgens de wijnbouwers maar bespaar ons dit tafereel de volgende jaren alstublieft.

Benieuwd of Saint Vincent hen zal bijstaan?